Միջազգային քար անտարբերությունն ու համանախագահների անհույս ջանքերը
Վերլուծություն
Օրերս Նիկոլ Փաշինյանը հնդկական հեռուստաալիքին տված հարցազրույցում կոչ է արել ԱՄՆ-ին և Ֆրանսիային օգնել Ռուսաստանին կայունությունը վերականգնելու հարցում: Հայաստանի վարչապետը նշել է, որ համանախագահները պետք է գործեն միասին, քանի որ առանձին, չհամաձայնեցված նախաձեռնությունները չեն ունենա բավարար արդյունք: Միաժամանակ, Փաշինյանն ԱՄՆ-ում հրադադարի շուրջ քննարկումների մեկնարկին թերևս այդ հայտարարությամբ փորձել է ցրել Ռուսաստանում որևէ կասկած, թե Վաշինգտոնում կարող է տեղի ունենալ «սեպարատ» գործընթաց: Այդ առումով կարևոր է նաև, որ հրադադարի վերաբերյալ ԱՄՆ պետքարտուղարության հայտարարության մեջ կատարվում է հղումը հոկտեմբերի 9-ին Մոսկվայի նախաձեռնությանը, որը հրադադարի առաջին, բայց չիրականացած փորձն էր (հետո եղավ հոկտեմբերի 18-ին Ֆրանսիայի դարձյալ չիրականացած երկրորդ փորձը):
Այս ամենի հետ մեկտեղ պետք է փաստենք, որ չստացվեց նաև Վաշինգտոնի փորձը, քանի որ երեկ ողջ օրվա ընթացքում հայկական կողմը հայտնել է հյուսիսային և հարավային ուղղություններում թշնամու հրետանային հարվածների մասին: Միևնույն ժամանակ, զուտ հանրային դիտարկման տիրույթում թերևս միամտություն կամ ինքնախաբեություն կլինի կարծել, որ հնարավոր է հասնել զրոյական հրադադարի, այն էլ պատերազմի նման ռազմական ու քաղաքական շերտերի, առավել ևս մասշտաբի պայմաններում: Օրինակ, ապրիլյան քառօրյայում մասշտաբների անհամեմատ նվազ լինելու պայմաններում, ապրիլի 5-ի հրադադարի մասին մոսկովյան համաձայնությանը մոտ մեկ ամիս դեռևս հաջորդում էին տարբեր մասշտաբի խախտումներ:
Ըստ այդմ՝ հրադադարի իրականանալիության հիմնական չափումը պետք է լինի թերևս երկու տիրույթում՝ խաղաղ բնակավայրերի թիրախավորում ու ներթափանցումներ, և մասշտաբային ռազմական գործողություններ: Եթե Բաքուն զերծ է մնում դրանցից, ապա ընդհանուր առմամբ հնարավոր է ասել, որ գործում է հարաբերական հրադադարի ռեժիմ: Միաժամանակ, անկասկած է, որ անհրաժեշտ է վերահսկման արդյունավետ մեխանիզմ, չնայած համանախագահները հայտարարել են, որ հոկտեմբերի 29-ին Ժնևում Հայաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարների հետ լինելու են դրա վերաբերյալ քննարկումներ:
Այստեղ հենց էական է դառնում, թե որքանով են Մինսկի խմբի համանախագահները այդ հարցում միասնական: Նրանք ունե՞ն ընդհանուր պատկերացում վերահսկման մեխանիզմի վերաբերյալ, թե ոչ: Եթե ունեն, ապա բավական դյուրին կլինի այդ պատկերացումը Բաքվին պարտադրելը և այդպիսով Թուրքիայի խաղի հնարավորությունը սահմանափակելը: Եթե ոչ, ապա իրավիճակը կմնա խիստ հեղհեղուկ:
Անկասկած այդ իմաստով պետք է ուշադրություն դարձնել հանգամանքին, որ հարցը նախորդ շաբաթասկզբին քննարկվեց ՄԱԿ ԱԽ արտահերթ նիստում, հենց Մինսկի խմբի համանախագահ երեք երկրների նախաձեռնությամբ, որոնք ԱԽ մշտական անդամ են: Անվտանգության խորհրդի նիստից հետո չեղավ որևէ հայտարարություն կամ բանաձև, որևէ որոշման մասին տեղեկատվություն: Միայն ՌԴ ներկայացուցիչը հայտնեց, որ քննարկվել է վերահսկման մեխանիզմի հարցը և դիտարկվել է ԵԱՀԿ մոնիտորինգի տարբերակը:
Մինչ այդ, ՌԴ արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը հայտնել էր, որ Մոսկվան ճիշտ է համարում ռուսաստանյան ռազմական դիտորդների ներկայությունը՝ շփման գծում, որպես վերահսկման մեխանիզմ:
Անի Պալյան
1
2
3
4
5
1
2
4
5
3
5
