Թուրքիան «պոկեց» Ադրբեջանին Ռուսաստանից
ՎերլուծությունԱկնհայտ է, որ Ղարաբաղյան ճգնաժամը, դրա զարգացումը, Անդրկովկասում ուժերի դասավորության հնարավոր արդյունքը երկար տարիներ նկարագրել, վերլուծել և կանխատեսել են փորձագետները: Փաստացի Մոսկվայի համար այս ուղղությամբ անակնկալներ չէին կարող լինել և չպետք է լինեն: Հատկապես, եթե խոսենք ներկայիս ղարաբաղյան պատերազմի մասին, որի նախապատրաստումը Ադրբեջանը և Թուրքիայի կողմից բացահայտ է արվել:
Նշենք, որ երբ ամռանը Բաքվի և Երևանի միջև սահմանային զինված բախում էր սկսվել Տավուշում, Մոսկվան կարողացավ արագ խլացնել այն: Ղարաբաղյան հակամարտության գոտուց հեռու ռազմական գործողությունները, որոնք կապված էին ՀՀ տարածքի հետ, պարտավորեցրեցին նրան կատարել ՀԱՊԿ համապատասխան դրույթները և միջամտել իրադարձությունների ընթացքին: Սկզբնապես, այս փոխհրաձգությունը խորհրդավոր էր թվում և ինչ-որ առումով նույնիսկ փորձնական: Հենց այդ ժամանակ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը, և ոչ թե նրա ադրբեջանցի պաշտոնակից Իլհամ Ալիևը, հեռախոսային կապ հաստատեց Վլադիմիր Պուտինի հետ՝ հայտարարելով, որ իրենք պատրաստ են միջնորդական առաքելություն իրականացնել ադրբեջանա-հայկական հակամարտության կարգավորման գործընթացում՝ միևնույն ժամանակ շեշտելով «Ադրբեջանին լիակատար աջակցության» դիրքորոշումը: Անկարան այնուհետև հայտարարել էր, որ «Թուրքիան Ադրբեջանի դեմ ցանկացած ագրեսիա ընկալում է որպես ագրեսիա Թուրքիայի դեմ», իհարկե, Հայաստանին ներկայացնելով որպես «ագրեսոր»: Այստեղ կար նաև մի բան, որը հնարավոր չէր անտեսել. Էրդողանը ցույց տվեց, որ ինքը Ալիևին խլել է Պուտինի ազդեցությունից, իսկ ավելի ճիշտ` Ռուսաստանի ձեռքից խլել է որոշակի լծակներ, որոնք կարող էին ազդել իրադարձությունների հետագա ընթացքի վրա: Oբյեկտիվ պատճառներից անկախ, իրերի նման դասավորությունը իսկապես բացասական չէր և չի ոչ Մոսկվայի հեղինակության, ոչ էլ Անդրկովկասում նրա դիրքերի համար: Ալիևը երբեք չի եղել ռուսամետ քաղաքական գործիչ, ինչին կարևորություն չի տրվել ռուսական դիվանագիտության կողմից:
Երկու տարի առաջ իշխանության եկած Նիկոլ Փաշինյանը «փորձարկումներ» էր անցկացնում Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների կառուցման գործում, ինչը մղել էր Մոսկվային՝ հակամարտության կարգավորման հարցում տեղափոխվել բացառապես ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձևաչափ։ Մոսկվան չի կարծում, ինչպես հաճախ են պնդում Բաքվում և Երևանում, որ «ինքն ունի Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության լուծման բանալին», և այդ ուղղությամբ նա ստիպված է քայլել հնարավորությունների նեղ միջանցքով, որից այն կողմ չի պատրաստվում որևէ բան անել, իսկ Հայաստանի անվտանգության երաշխավոր պատրաստվում է լինել միայն վերջինիս պաշտոնական սահմաններում: Հենց այս իրավիճակում Ալիևը համարձակվեց վերսկսել Ղարաբաղյան պատերազմը, թեկուզ սահմանափակ մասշտաբով և հաշվարկելով Ռուսաստանի հնարավոր գործողությունները: Էրդողանը դժվար թե գնա նման քայլի: Միևնույն ժամանակ «ղարաբաղյան պատերազմի արդյունքներից անկախ, իր համար միայնակ դժվար կլինի պահպանել նոր Անդրկովկասյան ճակատը, այդ պատճառով էլ Պուտինին առաջարկում է Ղարաբաղի հարցով երկկողմ մեխանիզմ», քանի որ «ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը չի կարողանում լուծել այս խնդիրը»:
Փաստացի առայժմ Կրեմլի արձագանքն այս ամենին առավել քան զուսպ է: Միայն հակամարտության բանակցային ճանապարհով լուծման կոչ, բայց ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձևաչափով: Մի կողմից` Բաքուն Անկարային տարավ տարածաշրջանում Մոսկվայի հետ հնարավոր առճակատման: Մյուս կողմից` Երևանը ձգտում է Ռուսաստանի աջակցությունը ստանալ Ադրբեջանի դեմ պայքարում, բայց երկարաժամկետ հեռանկարում դեմ չէ նաև խաղաղապահ կորպուսներին, չնայած մինչ այժմ նախընտրություն է տալիս ռուսական զորախմբին:
Անի Ավագյան