Ինչու՞ է Ռուսաստանը փրկում Հայաստանի վարչապետին. Փաշինյանը Մոսկվայի գրկում է, պատերազմը պարտված առաջնորդը դեռ կարող է մնալ իշխանության ղեկին
ՎերլուծությունMk.ru-ն գրում է, որ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն ինքնամեկուսացման մեջ է Պուտինի հետ մոտակա հանդիպման համար: Այս ծեսը, որը մինչ այժմ պարտադիր է անգամ օտարերկրյա պետությունների բարձրագույն պաշտոնյաների համար, կարելի է համարել Ռուսաստանի և Երևանի «հեղափոխական վարչապետի» հարաբերությունների էվոլյուցիայի խորհրդանիշ:
Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունը Մոսկվայից դեպի «ավելի առաջադեմ ու լուսավոր» արևմտյան պետություններ վերակողմնորոշելու Փաշինյանի երազանքները ջարդուփշուր են եղել: Բայց Կրեմլն էլ է ստիպված դավաճանել իր իսկ բնազդներին և օգնության ձեռք մեկնել իրեն խորապես խորթ քաղաքական մի գործչի: Իրավիճակի զարգացման ընդհանուր տրամաբանությունը պարզվում է, ավելի կարևոր է, քան «ես ուզում եմ, չեմ ուզում»-ի կամ «դուր գալ - չգալու» մոտիվացիաները: Եվ այս ընդհանուր տրամաբանությունը հեշտությամբ կարող է հանգեցնել հունիսին Հայաստանում անցկացվող արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների բացարձակ պարադոքսալ արդյունքի: Այն առաջնորդը, որը երկիրը հասցրել է ջախջախիչ պարտության իր համար կենսական կարևորության պատերազմում, ունի իշխանության մեջ մնալու իրական հնարավորություն:
Երբ վերջերս Հայաստանի զինված ուժերի ղեկավարությունը հրապարակային կերպով անվստահություն հայտնեց վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին, շատերը դա համարեցին ռազմական հեղաշրջման նախերգանք: Անհնար է պատասխանել այն հարցին, թե որքանով էր իրատեսական այդ սցենարը: Այն ժամանակվա Հայաստանի զինված ուժերի գլխավոր շտաբի պետ Օնիկ Գասպարյանը հայտնի է որպես մարդ, որը հակված չէ արկածախնդրության և սովոր է խաղալ «խաղի կանոններով»: Բայց եթե անգամ հայկական ռազմական վերնախավից ինչ որ մեկը ցանկություն ուներ հեռացնել իշխանությունից քաղաքացիական անձանց, ապա այն ամբողջովին անհետացել է Մոսկվայից ազդանշան ստանալուց հետո:
Ըստ լավատեղյակ աղբյուրի, Ռուսաստանը, շատ նուրբ, բայց միևնույն ժամանակ, համոզիչ կերպով Երևանի ռազմական ղեկավարությանը խորհուրդ է տվել ուժային մեթոդով չփոխել երկրի կառավարման համակարգը: Ինչու՞ է Մոսկվան օգնության ձեռք մեկնում հստակ արևմտամետ համակրանքներ ու նկրտումներ ունեցող առաջնորդին: Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև վերջին զինված հակամարտության ակտիվ փուլում Պուտինն ու Փաշինյանը ստիպված են եղել շատ լավ ճանաչել միմյանց: Երբեմն երկու երկրների ղեկավարները հեռախոսով խոսել են օրական հինգ-վեց անգամ: Ասում են, որ այդ ժամանակահատվածի նրանց խոսակցությունների ընդհանուր թիվը հարյուրների է հասնում: Բայց խոսքն, իհարկե, այն չէ, որ հանկարծակի փոխադարձ համակրանք է առաջացել երկու առաջնորդների միջև: Ինչպես վերը ասվեց, պետք է փնտրել «թե որտեղ է թաղված շան գլուխը»՝ վերլուծելով քաղաքական իրավիճակի զարգացման ընդհանուր տրամաբանությունը:
Այս տարի Երևանի համար Բաքվի հետ հակամարտության ռազմական փուլի նվաստացուցիչ ավարտից անմիջապես հետո կանխատեսվում էր Նիկոլ Փաշինյանի քաղաքական կարիերայի մոտալուտ փլուզում: Այն համոզմունքը, որ նրա քաղաքական կյանքը չի կարող շատ վատ ավարտ չունենալ, մնում է: Բայց այստեղ փլուզման կանխատեսումից ներկայումս կարելի է հեռացնել «արագ» բառը: 1961 թվականին Կուբայում Ֆիդել Կաստրոյի ռեժիմը տապալելու ամերիկյան հատուկ գործողության ձախողումից հետո ԱՄՆ-ի նախագահ Ջոն Քենեդին ասել է իր հայտնի արտահայտությունը. «Հաղթանակը հազար հայր ունի, իսկ պարտությունը միշտ որբ է»: Դա շատ ճշգրիտ բացատրում է ոչ միայն մարդկային էության հավերժական հատկությունները, այլ նաև փաստում է այն իրողությունը, որ Երևանի քաղաքական վերնախավի լուրջ մարդկանց շրջանում ներկայումս շատ քչերն են ցանկանում զբաղեցնել Փաշինյանի տեղը: Հայաստանի ներկայիս վարչապետն իրականում արդեն կնքված «պարտության հայրն» է: Բայց տեսանելի ապագայում Փաշինյանի ցանկացած փոխարինող ևս փաստացի կդառնա «պարտության հայր»:
Եթե բացառենք Երևանի համար ծայրահեղ և ինքնասպանության սցենարները, ապա Հայաստանը հիմա բոլորովին չունի մանևրի ազատություն և հնարավորություն: Նա ստիպված է առաջ գնալ այն նեղ միջանցքով, որն ապահովված է Ադրբեջանի հետ խաղաղության հաստատման համար կնքված՝ իր համար ծայրաստիճան ցավոտ պայմաններով: Սա օբյեկտիվորեն մեծացնում է Փաշինյանի հնարավորությունները արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններում: Երբ հարմարավետ և իր հնարավորություններով գրավիչ գործադիր իշխանության ղեկավարի աթոռը հանկարծ փշե պսակ է դառնում, դրա գրավչության աստիճանը կտրուկ նվազում է: Բայց սա միակ անսպասելի քաղաքական երևույթը չէ, որի «շահառուն» այժմ Նիկոլ Փաշինյանն է: Արևմտամետ քաղաքական գործչի կերպարը, որը Ռուսաստանը երբեք չի սիրել այժմ կտրուկ կարևոր է դարձել, Կրեմլի աչքում Հայաստանի ներկայիս վարչապետի գրավչության աստիճանը աճել է: Բայց ինչպե՞ս կարող էր դա լինել: Իսկ ահա թե ինչպես: Երևանում իշխանության մեջ գտնվող բացահայտ ռուսամետ քաղաքական գործիչը արդյունքում Մոսկվային մասամբ պատասխանատու կդարձներ հանրապետության գլխին ընկած ազգային աղետի համար:
Բնականաբար, Մոսկվան կարիք չունի նման պատասխանատվություն ստանձնելու: Նա միանգամայն գոհ է Փաշինյանից, մի քաղաքական գործչից, որը ժամանակին փորձել է հնարավորինս հեռու մնալ Ռուսաստանից և «վերադարձել է ծառայության» միայն այն ժամանակ, երբ Հայաստանը հայտնվել է անելանելի վիճակում: Սրանք այն պարադոքսներն են, որոնք երբեմն պատահում են քաղաքականության մեջ: Թե կոնկրետ ինչպես են դրանք երկարացնելու Նիկոլ Փաշինյանի ղեկավարման ժամանակը, այլ հարց է: Բայց ներկայումս, եթե նա անգամ «թամբի վրա» չէ, ապա հաստատապես «սատկած ձիու տակ» էլ չէ:
Արթուր Վրացյան
Pressmedia.am